zondag 19 augustus 2012

Solo. Roald Dahl

'Een leven bestaat uit een groot aantal kleine gebeurtenissen en een klein aantal grote. Een autobiografie moet dan ook erg selectief zijn om niet saai te worden: alle onbelangrijke voorvallen in een leven schrappen en zich concentreren op gebeurtenissen die in de herinnering blijven leven.' (p. 179)

Solo van Roald Dahl is het vervolg op zijn autobiografische boek Boy. In Solo vertelt Dahl over zijn jaren dat hij als jongeman voor Shell in Oost-Afrika werkte en zich meldde bij de RAF om piloot te worden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij had er geen flauw benul van wat er zich in Europa afspeelde rondom de jodenvervolgingen en hoe kon hij het ook weten? Dahl bevond zich al jaren buiten Europa vocht in de lucht boven Oost-Afrika, het Midden-Oosten en Griekenland. 

Voor mij was het nieuw en indrukwekkend om te lezen hoe de Tweede Wereldoorlog zich in die gebieden voltrok. Dahl constateerde dat vele doden bij de RAF te wijten waren aan de slechte voorbereiding van de mankrachten. Hijzelf had dan weliswaar een vliegeniersopleiding van zes maanden gekregen, maar had geen kennis van luchtgevechtstechnieken en het toestel waarin hij uiteindelijk kwam te vliegen. Wonderwel overleefde Dahl zijn tijd bij de RAF en keerde hij in 1941 afgekeurd maar in goede conditie terug naar zijn familie in Engeland. 

woensdag 15 augustus 2012

Boy. Roald Dahl

'Wanneer je over jezelf schrijft moet je proberen de waarheid te vertellen. De waarheid is belangrijker dan bescheidenheid. Ik moet jullie daarom wel vertellen dat ik het was, en ik alleen, die op het grote gewaagde muizenplan gekomen is. Wij hebben allemaal onze momenten van glans en glorie en dit was het mijne. 
"Waarom," zei ik, "waarom stoppen we hem niet stiekem in een van mevrouw Pratchett's snoeppotten? Als ze er dan met haar smerige hand in gaat om een handje snoep te pakken, pakt ze in plaats daarvan een stinkende dode muis."
De andere vier staarden me verbluft aan.' (p. 40-41)

Goede autobiografieĆ«n zijn zeldzaam. Naast een boeiend leven, moet je ook de capaciteit hebben het goed en levendig op te schrijven. En dan nog is het een volwassene die terug kijkt op zijn leven met volwassen beschouwingen. Roald Dahl schrijft in Boy over zijn kinder- en jeugdjaren voor een jeugdig lezerspubliek. Daarbij kost het Dahl geen enkele moeite weer terug te gaan naar zijn herinneringen en taal als kind. Dat maakt deze autobiografie bijzonder en enorm leuk te lezen. 

Dahl - met Noorse ouders - groeit op in Engeland. Zijn moeder staat er na de vroege dood van zijn vader alleen voor en wil het beste voor haar kinderen. Dahl gaat daarom naar kostschool. Hij vindt de discipline en stokslagen verschrikkelijk, maar met vriendjes en sport zijn het mooie jaren. In de zomer gaat hij met het gezin op lange zomervakanties naar Noorwegen. Boy eindigt als hij direct na de middelbare school wordt aangenomen bij Shell en naar Oost-Afrika wordt uitgezonden. Boy leest als een heerlijk jongensboek. Op naar Solo, het vervolg.

vrijdag 3 augustus 2012

Heldere hemel. Tom Lanoye

Mijn boekenkast is drie bij twee meter en goed geordend. Eerst op thema, dan op auteur. Dat geeft overzicht, zou je zeggen. Tot ik vorige week de non-fictiesectie eens sorteerde op 'gelezen' en 'ongelezen'. Dat gaf inzicht. Ik ontdekte dat ik bijna drie planken Nederlandse en buitenlandse literatuur niet gelezen had en dat een heel aantal van die boeken toch al een jaar of tien in mijn kast stond.

Wat te doen? Geen boeken meer kopen of lenen totdat ik die drie planken doorgeworsteld had? Maar misschien heb ik ook wel eens een miskoop gedaan, een te blinde greep uit moeders boekenkast of een boek cadeau gekregen dat me zelfs na tien jaar niet aanspreekt. Toch doorworstelen van De Kapellekesbaan ('het beste boek uit de wereldliteratuur', zei mijn literatuurdocent op de universiteit) of De leeuw van Vlaanderen (verplichte kost en ik weigerde) tot het einde der tijden leek me geen goed plan. Dat zou accuut mijn leeslust bederven.

Aldus besloot ik flink op te ruimen. Boeken die ik niet meer ga lezen, verkoop ik, geef ik weg of gaan terug naar moeders boekenkast. En zo bleef er een mooi rijtje boeken over dat ik de komende tijd ga lezen.
Toen ik het kaf van het koren had gescheiden, viel me op dat ik vooral dunne boeken niet gelezen heb. De dikke winnen het blijkbaar met hun lokroep op de rug. Tijd om mijn boekenweekleesproject weer nieuw leven in te blazen.

Heldere hemel van Tom Lanoye is het boekenweekgeschenk van dit jaar. Lanoye gaat uit van een historisch gegeven en benadert dat vanuit verschillende perspectieven. De Poolse piloot Andrej besluit zich na een technisch mankement met de schietstoel uit het vliegtuig te schieten en het vliegtuig te laten gaan. Tot de brandstof op is en hopelijk is dat boven een zee. De Koude Oorlog woedt nog en in het Navo-hoofdkwartier in Brussel ziet men op de radar een vliegtuig recht op zich afkomen. Intussen voltrekt zich in een klein Belgisch dorp een huwelijkscrisis.

Heldere hemel is in zijn vorm een goed geschreven verhaal. Uitdiepen van verhaallijnen lukt niet binnen 90 pagina's en Lanoye pretendeert (gelukkig) niet meer dan hij waar kan maken. Goede schrijver, toegankelijk boekenweekgeschenk. Precies wat het brede publiek ervan mag verwachten.